Odprawa rentowa jest powszechnym, jednorazowym świadczeniem wypłacanym przez pracodawcę pracownikowi, którego stosunek pracy zakończył się w związku z przejściem na rentę z tytuły niezdolności do pracy. Kodeks Pracy stanowi, że prawo do otrzymania odprawy rentowej mają wszyscy pracownicy. Kodeks Pracy określa również minimalną wysokość odprawy rentowej – nie może być ona niższa niż jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika.
Art. 92(1). § 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Każda jednostka ma jednak możliwość dobrowolnego podwyższenia wysokości odprawy rentowej poprzez wprowadzenie zapisów w wewnętrznych regulaminach lub zakładowym układzie zbiorowym pracy.
Przykładowo dla pracowników samorządowych, w myśl postanowień Artykułu 38 Ustawy o pracownikach samorządowych, wysokość odprawy rentowej jest wyższa niż nakazuje to Kodeks Pracy i uzależniona jest od okresu zatrudnienia. Wspomniany artykuł brzmi:
„W związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:
1) po 10 latach pracy – dwumiesięcznego wynagrodzenia,
2) po 15 latach pracy – trzymiesięcznego wynagrodzenia,
3) po 20 latach pracy – sześciomiesięcznego wynagrodzenia.”
Powyższe wynagrodzenie oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy
Odprawę rentową może otrzymać osoba, która nie jest zdolna do kontynuowania zatrudnienia ze względu na stan zdrowia i rozwiąże stosunek pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy. Rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić z inicjatywy pracownika i pracodawcy, przez porozumienie stron oraz wypowiedzenie umowy. Odprawy rentowej nie otrzyma pracownik zwolniony przez pracodawcę dyscyplinarnie.
Przyznanie odprawy rentowej jest niezależne od innych odpraw, które przysługują pracownikowi, od stażu pracy oraz rodzaju umowy. Odprawa rentowa jest świadczeniem jednorazowym – jeżeli pracownik otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Potwierdza to również Sąd Najwyższy w wyroku z 18 marca 2010 roku, kiedy stwierdza, że „otrzymanie przez pracownika odprawy z tytułu przejścia na rentę z powodu niezdolności do pracy wyklucza nabycie przez tego pracownika prawa do kolejnej odprawy z tytułu przejścia na emeryturę lub prawa do odprawy uzupełniającej, stanowiącej różnicę wysokości odprawy emerytalnej i wysokości otrzymanej odprawy rentowej”.
Odprawę rentową pracodawca powinien wypłacić pracownikowi nie później niż w terminie najbliższej wypłaty po fakcie spełnienia przez pracownika warunków do uzyskania świadczenia. Musi być ona wypłacona terminowo, a pracownik nie jest zobligowany do złożenia wniosku o przyznanie odprawy. Podobnie jak wynagrodzenie za pracę, odprawa rentowa podlega ochronie prawnej.
Odprawy rentowe – obok odpraw emerytalnych – są świadczeniami, na które istnieje obowiązek tworzenia rezerw. Przy obliczaniu rezerwy na odprawę rentową stosuje się zasady, jakie obowiązują przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, ale bez dzielenia przez współczynnik i godziny.